આકાશા આઘેરી જાણો વસ્ત, ત્યાં નહિ મળે ઉદયને અસ્ત;
ઉદય અસ્ત તો જ્યાં દરકાર, તે જાણોસધળો સંસાર;
તે સંસાર સ્થાન ચે સહૂન્ય, આંહીં અખા રાખે જો મૂન્ય. ૩૨૯
જે આકારને માને સત્ય, તે શૂન્ય્વાદી તેમાં નહિ વ્રત;
આકારનિરાકારને જે કે નથી, મિથ્યા વાદ કરતાં મરે બે મથી;
શૂન્યવાદી એ બેનું નામ, અખા બેથી પર હરિનું ધામ. ૩૩૦
ગુણવાડી ગુનને કહે હરિ, તે માયા રચિત જાય ઉસરી;
તે માટે ગુના ને સ્થળા શૂન્ય, ખટદર્શન મત પાપ ને પુન્ય;
કુટજ્ઞાની કહે સત્ય આકાશ, અખા એ મિથ્યા અધ્યાસ. ૩૩૧
વસ્તુને ઉપમા શૂન્ય તણી, તે માટે વસ્તુ તે શૂન્ય જા ઘણી;
તે માટે શૂન્યવાદી નામ, શૂન્ય કએ લહ્યું મૂળગું ધામ;
તે માટે તે તેવા અખા, પ્રપંચ પાર નવ લગા લખા; ૩૩૨
અતિ ઘણો આઘો પરમેશ, મન તણો ત્યાં નોહે પ્રવેશ;
અમન તે નર આઘેરો જાય, ત્યાં શબ્દ પહોંચે નહિ કાય;
સહુ ઉપાસે મનની વૃત્ય, અખા ન લાધે હરિની નર્ત્ય; ૩૩૩
શૂન્યવાદી શૂન્ય કૂચા ભખે, પણ શૂન્ય તત્ત્વને ના વ ઓળખે;
સાકારી આકારને ગાય, તે ત્યાં કાળે ફીટી જાય;
તે માટે તત્ત્વદર્શી ખરે, અખા જે સર્વે ઉફરો. ૩૩૪
સાચો અંતરજામી ગોર, બીજો ગુરુ બાજીગર મોહોર;
તેનો અર્થ કહેવા શોભવા, સંસારીનું મન લોભાવા;
પણ રીધા આવે જેમ રૂપૈયાવડે, તેમ અખા આતમથી આતમ જડે. ૨૩૫
શ્યાપર પરપંચ બેસે ઘાટ, જેનું મૂળા મિથ્યા છે નાટ;
જગત થયું તે ત્રણ ગુણ વડે, ત્રણ ગુણને તે માયા ઘડે;
તે માયા તો નહીં પ્રમાન, તો અખા શું થાએ જાણ. ૩૩૬
ઉંઘ્યા બરલે પઁડિતા કવી, જે મનની વૃત્તિ રહ્યા અભુભવી;
એક એકનું બોલ્યું નવ મળે, ખટ દર્શન જુજવાં આફળે;
સૌને હું મારાનો થાપ, અખા ન સમજે આપે આપ. ૩૩૭
|
દ્રષ્ટ પદારથ થાએ ફોક, ચર અચર ને ચૌદે લોક
ગુંથે ગ્રંથ વાંચે સાંભળે, તે ત્યાં કાળે સઘળા ટળે;
અખો શો રાખે નિરધાર, જે બોલું તે થાય સંસાર. ૩૩૮
મનવા કરતાં મનશું અખે, પ્રપંચ દીઠો ચૈતના વિષે;
નિર્મળ દર્પણ હોય અતિ સાર, તેમાં ભાસે બહુ આકાર;
જેમ તે તેમ જાણે આતમા, તએ નર કહિયે સર્વોત્તમા ૩૩૯
આતમ સમજ્યો તે નર જતી, શું થયું ધોળાં ભગવાં વતી;
બોડે તોડે જોડે વાળ, એ તો સર્વ ઉપલો જંજાળ;
પ્રીછીને સંકોડે વ્યાપ, તો અખા રહે આપે આપ. ૩૪૦
વણ સમજે દાવાગિર ઘણા, વેષ વખાણે આપે આપણા;
ટળવું ઘટે ત્યાં સામો થાય, વણસમજે એમ વાંકો જાય;
પેર્યો વેષ ન વાધી ઠેક, એમ અખા કેમ થાએ એક. ૩૪૧
અખો શું કવિતાપણું કરે, જો વાત કશી ના પહોંચે શરે;
કે લેવું કે મૂકવું કહે, તે તઓ ત્યાં આઘેરું રહે;
કેવું કરતાં આવે લાજ, સમજ્યા સરખો છે મહારાજ. ૩૪૨
ઉકેલા પડ્યે તે જડ્યું ખરું, જેણે જીવપણું જાયે પરું;
બાકીસઘળો મોહ જોડાય, મનનું ગમતું સૌ કો ગાય;
અખા અર્થ સહિત કે જો સાત, નાચે પૂત તવ લાજે માત. ૩૪૩
આપા ઇચ્છાએ સગુણ જ થયો, ત્યાં કોણ શિખામણા દેવા ગયો;
પસર્યું પોત તે અકસ્માત, કાળા કર્મા શિરા મૂકે વાત;
અખા તે ઈચ્છા છે સદા,પણા જક્ત સત્ય માની જે જદા. ૩૪૪
જક્તભાવ નહીં જ્યાં લેશ, ત્યાં સત્ય મિથ્યાનો શું ઉપદેશ;
કેનાં જન્મ કર્મ રૂપ નામ, સીમા કશી જ્યાં ના મળે ગામ;
અખા નહીં જ્યાં પ્રાયઃ પિંડ, એ તો જેમનું તેમ અખંડ. ૩૪૫
|
