નળાખ્યાન/કડવું ૧૪
| ← કડવું ૧૩ | નળાખ્યાન કડવું ૧૪ પ્રેમાનંદ |
કડવું ૧૫ → |
મળ્યો મિત્ર મળીને બેઠી, પૂછે નળ ભૂપાળજી;
વીર વિહંગમા કોહોને વારતા, કેમ મેળ્યો વેવિસાળાજી.
ગામ ઠામ ને રૂપ ભૂપ ગુણ, ગોત્રને આચાર્યજી;
સર્વાંગે સંપૂર્ણ શ્યામા, માન્યું તારું અંતસ્કર્ણજી.
કેમ ગયો દૂત કેમ દૂત થયો, વાતા કહો મુને માંડી જી;
તે કન્યા કેમ બોલી તુજા સાથે, લજ્જા મનની છાંડીજી.
પંખી કહે સાંભલીએ સ્વામી, કન્યા વર્ણના વિવેકજી;
શેષ છેક ન પામે સ્તવતાં, શું કહું જીહ્વા એકજી.
કુંદના પુર તે કુંદન જેવું, જોતાં મોહ ઉપજાવેજી;
વૈકુંઠ ત્યાં આણ્યું પ્રસ્થાને, અમરાપુરી ને લજાવેજી.
ચારેવર્ણ ધર્મને પાળે, જે પોતનાં કર્મજી;
સુખ નિવૃત્ત નિરભે પ્રજા ને, આણ ભીમક્ની ધર્મજી.
આનંદ ઓચ્છવ ને હરિસેવા, ઘેર ઘેર વાજીંત્ર વાજેજી;
વાસવ વિષ્ણુ વિરંચિ ઇચ્છે, વાસ સુખને કાજેજી.
વિદ્યા મૂકાવી નિશાચરની, તે શીખ્યા દિશાચર કામજી;
જુગ્મા કપાટ વિજોગપુરમાં, જુઆં રહે અષ્ટ જામજી.
કર્મત્યાગ પારિધિએ કીધાં, ગુણિકાએ ગ્રહી લાજજી;
ઉચાટ એક અધર્મીને વર્તે, સકંપા એક ધ્વજાજી.
ભુવના ભવ્ય ભૂપ ભીમકનાં, ભુવન ત્રણ વ્યતિરેકજી;
ઘરની વાડી પરમા મનોહર, મધ્યે આવાસા છે એકજી.
સપ્તા ભોમ તે વ્યોમ સમાને, ફરતી બારી જાળીજી;
દશા સહસ્ત્ર નારી આયુધા ધારી, કરે કન્યા રખેવાળીજી.
ચંદન ચંપક ચારોળી ને, વટ વાળો વેલડીજી;
ફણસી ફોફળી, ને શ્રીફળી, આંબા સાખ સેલડીજી;
બીલી કોઠી દ્રાખ દાડમી, નારંગીને નેત્રજી;
અખોડા ખજુરને લવંગલતા, બહુ ખારેકના ખેત્રજી.
શીતળા જળાશયા કમળ કેતકી, કુસુમપૂરણ કુંજજી;
માલિઆગરા મોગરા માલતી, ખટપદ ગુંજાગુંજી.
વેલ વળી એખરો કળી, શીતલા વાય સમીરજી;
વયણ પંખી રયણ બોલે, ડોલે રાજા ગીરજી.
સાગ શીશમ ને શરગવા, સાદડીયા તાલ તમાલજી,
કરેણ કામ બાબચી બદ્રિકા, જાવંત્રી જાયફલજી.
વાડ વાટિકા વંક વોલામણી, કેળ વંન બીજોરીજી;
બેલડીએ સાહેલડી વળગી, હીંડે ગુણવંત ગોરીજી.
તે વનમાંહે હું ગયો ને, હવો તે હર્ષ પૂર્ણજી;
વૃક્ષજૂથમાં પેસી બેઠો, ગોપવીને ચર્ણજી.
દાસી સર્વ થૈ નિદ્રાવશ, ઇંદુ આવ્યો માથેજી;
દમયંતીએ દ્યુત આરંભ્યું, માધવી સઅખી સાથેજી.
તેણે સમે મેં તમો વર્ણવ્યા, શ્યામાએ ધરીઆ શ્રવણજી;
ઉઠી બાળી અટાળીએ આવી, જોતી નેત્રે તીક્ષ્ણજી.
પાસે દાસી બંન્યો રાખી, ચતુરા કોદશ ભાળેજી;
આવનમાં કોઇ જન આવ્યો છે, બોલી કરે આ કાળેજી.
વલણ
આ કાળે બોલી કોણ કરે છે, જુએ વનમાં ફરી ફરી રે;
હંસા કહે હું હવો વિસ્મય, શુંવખાણું એ સુંદરીરે.
(પૂર્ણ)